Iran


www.ameinfo.com
Yazd i Jame Mosque

Iran do 1935 roku zwany Persją jest islamską republiką prezydencką położoną w Południowo-Zachodniej Azji nad Zatoką Perską, Zatoką Omańską i Morzem Kaspijskim. Do Iranu należą przybrzeżne wyspy, m.in. Chark w Zatoce Perskiej, Ormuz i Keszm w cieśninie Ormuz. Powierzchnia kraju wynosi 1648,0 tys. km kwadratowych. Stolicą państwa jest Teheran.

Kraj jest wyżynno-górzysty, położony w strefie aktywności sejsmicznej i wulkanicznej. Wnętrze kraju zajmuje Wyżyna Irańska wznosząca się od 1000 do 1500 m n.p.m. i otoczona od północy górami Elbrus z najwyższym szczytem kraju Demawend ( 5671 m n.p.m.), od wschodu Górami Wschodnioirańskimi, od południa górami Makran i od zachodu górami Zagros. Rozległe wnętrze Wyżyny Irańskiej tworzą tektoniczne kotliny z pustyniami i łańcuch Gór Środkowoirańskich. Północno-zachodnią części Iranu zajmuje Wyżyna Armeńska z dolinami rzecznymi, jeziorami. Od południowego-zachodu Wyżynę Armeńską zamykają Góry Kurdystańskie. Południowo-zachodnie tereny kraju zajmuje część Niziny Mezopotamskiej. Wzdłuż wybrzeży zatok ciągną się wąskie niziny nadbrzeżne, a wzdłuż wybrzeży Morza Kaspijskiego piaszczysta nizina Południowokaspijska.

Klimat Iranu jest wybitnie kontynentalny, w większości podzwrotnikowy suchy, a w kotlinach skrajnie suchy. Tylko wybrzeża Zatoki Perskiej i Omańskiej mają klimat zwrotnikowy suchy. W górach zaznacza się piętrowość klimatyczna. Sieć hydrograficzna Iranu jest słabo rozwinięta, około 70% jego powierzchni zajmują obszary bezodpływowe. Do Zatoki Perskiej uchodzi rzeka Karun i Szatt-al- Arab (graniczna z Irakiem), a do Morza Kaspijskiego Atrek, Safidrud, Araks. Jeziora w Iranie są płytkie i zasolone. Naznacznym obszarze kraju przeważa roślinność pustynna i półpustynna, głównie słonorośla. W strefie wybrzeży Morza Kaspijskiego i w górach Elbrus rosną lasy liściaste z dębem, bukiem i grabem, zrzucające liście na zimę. Na Nizinie Mezopotamskiej występuje roślinność bagienna. W Iranie żyją jelenie, sarny, gepardy, tygrysy, hieny, jaszczurki, węże, ptaki wodne i brodzące.

Obszar obecnego Iranu od początków pierwszego tysiąclecia p.n.e. został zasiedlony przez Persów. W VI w. p.n.e. powstało tu wielkie imperium perskie, rozciągające się od Indii do Morza Śródziemnego. Największy jego rozkwit przypada na okres rządów Dariusza I Wielkiego ( 522-486 r. p.n.e.). W IV w. p.n.e. Persja została podbita przez Aleksandra Wielkiego. Odnowa państwa perskiego nastąpiła za rządów dynastii Sasanidów. W VII w. tereny te zostały podbite przez Arabów i Persja stała się częścią kalifatu Umajjadów, a następnie Abbasydów. Od X w. religią panującą stał się tu islam. W XIII wieku tereny te pustoszyły wojska Czyngis-Chana a w XIV Timura. W okresie XVI-XVIII w. za czasów panowania dynastii Safidów Persja przekształciła się w nowoczesne państwo. W okresie kolonializmu kraj stał się półkolonią państw europejskich. Przewrót wojskowy w 1921r. wyniósł do władzy Rezę Chana, który w 4 lata później ogłosił się szachem, początkując dynastię Pahlawi. Dynastia ta została obalona w wyniku rewolucji islamskiej w 1979r. Zgodnie z konstytucją z 1979r. Iran jest islamską republiką prezydencką.

Iran jest krajem wielonarodowościowym. Ludność należy do dwu grup językowych. Do grupy językowej irańskiej należą Persowie, Kurdowie, Gilanie, Mazandaranie, Lurowie, Bachtiarzy i Beludzowie, a do grupy językowej tureckiej Azerowie, Turkmeni, Arabowie.

Największymi miastami Iranu są: Teheran (stolica kraju), Meszhed, Tabriz, Ahwaz, Sziraz, Abadan, Isfahan.

Iran dzięki położeniu na skrzyżowaniu lotniczych szlaków prowadzących z Europy, Afryki Północnej i Azji Zachodniej do Azji Południowej i Wschodniej ma duże możliwości do rozwoju turystyki międzynarodowej. Posiada atrakcyjne krajobrazy, cenne zabytki Perskie - ruiny Persepolis, zabytki sztuki islamu w miastach Isfahan, Sziraz, Meszhed, bazary, tradycyjne systemy nawadniające, duże zróżnicowanie folklorystyczne i rozbudowaną bazę hotelową w największych miastach kraju. 




źródło: www.skarby-swiata.pl