Afganistan



Afganistan to państwo śródlądowe położone w południowo-zachodniej Azji. Zajmuje 652,1 tys. km 2. Stolicą kraju jest Kabul.

Jest krajem wyżynno-górzystym, ponad połowa powierzchni kraju wznosi się powyżej 2000 m n.p.m. Leży w strefie dużej aktywności sejsmicznej. Północno-wschodnią część terytorium Afganistanu zajmuje Hindukusz z najwyższym szczytem kraju – Noszak (7485 m n.p.m.). Na wschodzie poprzez wąski pas Wachan Afganistan styka się z Pamirem i Karakorum. W centrum kraju rozpościera się wyżyna Hazaradżat. Na północnym zachodzie wznoszą się pasma górskie Safed Koh i Tirbandi Turkistan. Północ kraju zajmuje równina Baktrii, a południowy-zachód i południe kraju zajmują wyżynne pustynie żwirowe i piaszczyste oraz bezodpływowa kotlina z jeziorami i błotami.

Afganistan leży w strefie klimatów podzwrotnikowych, kontynentalnych, suchych, a na znacznych obszarach występuje klimat górski. Wschodni obszar kraju znajduje się pod wpływem monsunu z nad Oceanu Indyjskiego.

Terytorium Afganistanu w większości stanowi obszar bezodpływowy, jedynie wschodnia część należy do zlewiska Oceanu Indyjskiego. Głównymi rzekami są: graniczna Amu-daria, Kabul, Murgab, Helmand. Największym jeziorem jest Hamun-e Helmand. Liczne są jeziora słone. W Hindukuszu występują lodowce.

Szata roślinna jest uboga, głównie stepowa, pustynna i półpustynna. Środkową część kraju porastają lasy pistacjowo-jałowcowe, a wschodnią lasy iglaste oraz twardolistne lasy dębowe. Faunę reprezentują niedźwiedzie brunatne, irbisy, koziorożce, lamparty, hieny pręgowane, szakale, ptaki drapieżne.

Obszar współczesnego Afganistanu zasiedli na przełomie II i I tysiąclecia p.n.e. Arjowie. Od VI w. p.n.e. ziemie te znajdowały się pod panowaniem Persów, Greków, Kuszanów, Sasanidów . W VII w. Afganistan podbili Arabowie wprowadzając islam. Na początku XIII w. zajęli go Mongołowie, a w XVI w. terytorium podzielono między Persję i Wielkich Mogołów. W XVIII w. zjednoczenia ziem dokonał Pers Ahmad Szah Durani, który uważany jest za założyciela państwa Afgańskiego. W wieku XIX na obszarze Afganistanu ścierały się wpływy Rosji i Wielkiej Brytanii, kraj nękały walki wewnętrzne i wojny anglo-afgańskie. W 1919 r. Wielka Brytania uznała niepodległość Afganistanu. W 1946r. Afganistan został przyjęty do ONZ. 17 lipca 1973r. w wyniku wojskowego zamachu obalono monarchię i proklamowano republikę. W 1978r. władzę przejęli komuniści. Ugrupowania islamskie nie pogodziły się z nowym reżimem i już w 1979r. doszło do zamieszek i do inwazji wojsk radzieckich. Jednostki radzieckie opuściły terytorium Afganistanu w 1989r. W 1992r. ustanowiono Afganistan republiką islamską. W 1997r. rządy w Afganistanie przejęli Talibowie. Sytuacja w kraju zmieniła się po ataku na World Trade Center 11.O9. 2001r. w Nowym Jorku. Odpowiedzialny zazamach Osama bin Laden schronił się w państwie Talbów. 7.10.2001r. Stany Zjednoczone rozpoczęły atak bombowy i zmusiły Talibów do opuszczenia Kabulu. Największe grupy opozycyjne Afganistanu spotkały się w Bonn i uzgodniły nową strukturę rządów.

Ludność w Afganistanie cechuje się dużym zróżnicowaniem etnicznym. Największą grupę stanowią Pasztunowie, pozostali to Tadżycy, Uzbecy, Hazarowie, Beludżowie, Czachar Ajmakowie, Turkmeni i Kirgizi. W miastach żyje zaledwie 21% mieszkańców kraju. Ludność w większości żyje w strukturach plemiennych. W miastach oprócz bazarów i glinianych domów występują dzielnice willowe i osiedla z blokami mieszkalnymi. Budynki wiejskie wznoszone są z gliny zmieszanej ze słomą, w niektórych wsiach spotyka się domy z drewna lub kamienia. Ludność koczownicza żyje w jurtach lub namiotach.

W Afganistanie funkcjonuje transport samochodowy, zaprzęgowy i juczny. Brak jest linii kolejowych, są natomiast lądowiska umożliwiające połączenia między prowincjami i dwa międzynarodowe porty lotnicze (w Kabulu i Kandaharze).

Afganistan posiada atrakcyjny turystycznie górzysty krajobraz, zabytki różnych kultur i ciekawy folklor. 
źródło: www.skarby-swiata.pl